جمهوری اسلامی از یک سو با تبلیغات گسترده و مشوق‌های مالی، دختران و پسران جوان را به ازدواج توصیه می‌کند و از سوی دیگر، حتی شرایط پرداخت بدون دردسر وام ازدواج به آنان را هم فراهم نمی‌کند. دردسرهای دریافت وام ازدواج و سنگ‌هایی که بانک‌ها جلو پای زوج‌های جوان می‌اندازند، آن‌قدر زیاد است که بسیاری از آن‌ها یا به کلی قید وام ازدواج را می‌زنند یا ماه‌ها در نوبت می‌مانند.

مقایسه آمار واجدان شرایط دریافت وام ازدواج در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲ و افرادی که موفق به دریافت آن شده‌اند، نشان می‌دهد که حدود نیمی از متقاضیان همچنان در نوبت‌اند و وامشان را دریافت نکرده‌اند.

به گزارش پایگاه خبری فرارو و برمبنای آمارهای رسمی، در بازه زمانی ابتدای فروردین تا پایان آذر، وام ازدواج به ۶۱۸ هزار و ۷۷۹ نفر تعلق گرفته است اما فقط ۳۳۸ هزار و ۲۳۸ نفر از آنان این تسهیلات را دریافت کرده‌اند و بیش از ۲۸۰ هزار نفر هنوز در صف دریافت وام ازدواج‌اند. به‌ عبارت‌ دیگر، حدود ۵۴ درصد از کل متقاضیان وامشان را گرفته‌اند و حدود ۴۶ درصد در صف انتظار قرار دارند.

بانک مرکزی اواخر خرداد به بانک‌ها ابلاغ کرد تا شهریورماه، تسهیلات ازدواج را بر اساس سهمیه ابلاغ‌شده پرداخت کنند. اما آمار متقاضیان مانده در نوبت وام ازدواج نشان می‌دهد که این دستور خریداری نداشته است و بانک‌ها رویه همیشگی سنگ‌اندازی پیش پای زوج‌های جوان را ادامه داده‌اند.

به‌رغم اینکه ماه‌ها انتظار برای دریافت وام ازدواج روال مرسوم و همیشگی در جمهوری اسلامی است، مقایسه آمار دریافت‌کنندگان وام ازدواج در سال ۱۴۰۲ با سال‌های گذشته آشکار می‌کند که هم‌زمان با تبلیغات وسیع حکومت برای ازدواج، میزان اعطای تسهیلات ازدواج روند کاهشی داشته و شمار افرادی که امسال وام ازدواج گرفته‌اند از سال گذشته کمتر است. به این صورت که در هشت ماه ابتدایی ۱۴۰۱ از بین تقریبا ٩٧٠ هزار نفری که دنبال وام ازدواج بودند، حدود ۴٩٠ هزار نفر موفق شدند این تسهیلات را دریافت کنند، در حالی‌ که این آمار در ۹ ماه ابتدایی امسال به ۴۰۰ هزار نفر هم نرسید.

به همین ترتیب، تعداد کسانی که در سال ۱۴۰۱ وام ازدواج گرفتند هم نسبت به سال ۱۴۰۰، حدود ٣٠ هزار نفر کمتر بود.

طبق گزارش‌های بانک مرکزی، وام ازدواج در سال ۱۴۰۱ به دست ۸۹۶ هزار و ۵۲ نفر رسید؛ در حالی‌ که بانک‌ها سال ۱۴۰۰ این تسهیلات را به ۹۲۴ هزار و ۱۴۴ نفر پرداخت کردند. هرچند در این سال هم فقط ٨٨ درصد از متقاضیان وامشان را گرفتند و حدود ۱۲۰ هزار نفر نتوانستند وام بگیرند.

این آمار آشکار می‌کند که واجدان شرایط وام ازدواج برای مدت طولانی در صف انتظار می‌مانند. از طرفی، بسیاری از آن‌ها وقتی نوبتشان هم می‌شود، به دلیل سنگ‌اندازی‌ بانک‌ها و درخواست معرفی چند ضامن از خیر این وام می‌گذرند.

در حالی‌ که زوج‌های جوان برای دریافت وام ازدواج دردسرهای مضاعفی را متحمل می‌شوند، مقام‌های جمهوری اسلامی از وزیران دولت گرفته تا نمایندگان مجلس در راستای سیاست‌های جمعیتی علی خامنه‌ای و با وعده‌های دهان‌پرکن افزایش وام ازدواج، سعی می‌کنند آمار ازدواج و متعاقب آن فرزندآوری در ایران را بالا ببرند.

مبلغ وام ازدواج اکنون ۱۸۰ میلیون تومان است اما آن‌طور که برخی نمایندگان مجلس خبر داده‌اند، در سال آینده به ۳۰۰ میلیون تومان می‌رسد. البته این رقم طبق قانون «جوانی جمعیت» برای دخترانی که قبل از ۲۳ سالگی و پسرانی که قبل از ۲۵ سالگی ازدواج می‌کنند، متفاوت است و مبلغ وام آنان به نفری ۳۵۰ میلیون تومان می‌رسد.

هر دو گروه متقاضی باید دست‌کم تا بهار سال آینده منتظر ابلاغ دستورالعمل آن بمانند. پس از آن نیز دوره انتظار در نوبت بانک‌ها آغاز می‌شود که ممکن است ماه‌ها طول بکشد.

متقاضیان وام پس از رسیدن نوبتشان باید دو تا سه ضامن کارمند دولت به بانک معرفی کنند و توانایی پرداخت اقساط وام را که در برخی ماه‌ها بیشتر هم می‌شود، داشته باشند.

در صورت تصویب و نهایی شدن وام ۳۰۰ میلیونی ازدواج، اقساط آن به ماهی دو میلیون و ۷۲۷ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. این اقساط برای دختر و پسری که هم‌زمان تسهیلات ۳۰۰ میلیونی گرفته‌اند، دو برابر می‌شود و اگر متقاضی بتواند به دلیل شرایط سنی، به‌جای تسهیلات ۳۰۰ میلیونی، وام ۳۵۰ میلیونی دریافت کند، آن‌وقت رقم اقساط این تسهیلات تا ماهی سه میلیون و ۱۸۱ هزار تومان هم بالا می‌رود. به این ترتیب اقساط وام ازدواج برای عروس و دامادی که هردو واجد دریافت وام ۳۵۰ میلیونی‌اند، به ماهی شش میلیون و ۳۶۲ هزار تومان می‌رسد.

از طرفی، محاسبه اقساط وام ازدواج به شکلی است که مبلغ قسط در ماه‌های ابتدایی هر سال، بالاتر است؛ به‌ طوری‌ که اقساط وام ازدواج برای متقاضی که امکان استفاده از تسهیلات ۳۵۰ میلیونی را دارد، در ماه اول ۱۴ میلیون تومان، در ماه سیزدهم ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان و در ماه بیست‌وپنجم، ۱۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان محاسبه می‌شود. با این اوصاف، اقساط وام ازدواج برای زوجی که هر دو از تسهیلات ۳۵۰ میلیونی استفاده کنند، در ماه اول دو قسط ۱۴ میلیونی است که در مجموع به عدد ۲۸ میلیون تومان می‌رسد.

مقام‌های دولتی می‌گویند بانک‌ها اجازه ندارند از متقاضیان وام ازدواج بیش از یک ضامن بخواهند اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که بانک‌ها به دستورات دولت اعتنایی نمی‌کنند و به زوج‌هایی که دست‌کم دو ضامن دولتی ندارند، وام ازدواج نمی‌دهند.

سختگیری بانک‌ها برای پرداخت وام ازدواج نه تنها بازار خریدوفروش حق امتیاز وام را داغ کرده، بلکه به بروز پدیده عجیب خرید ضامن برای دریافت وام نیز منجر شده است.

پیش‌تر سایت تجارت‌نیوز در گزارشی میدانی با عنوان «پدیده عجیب فروش ضامن برای دریافت وام» نوشته بود که واسطه‌ها بابت دو ضامن برای وام ۱۸۰ میلیون تومانی دست‌کم ۸۰ میلیون تومان می‌گیرند؛ آن هم در صورتی‌ که واجدان شرایط وام ازدواج بابت ضمانت به آن‌ها چک و سفته بدهند.